KÜLTÜRÜ

GÜMÜŞHACIKÖY'DE GELENEK VE GÖRENEKLER

GÜMÜŞHACIKÖY'DE EVLENME:
Düğünler: Evlenecek çağa gelmiş erkek çocuğu için düşünülen kızın evine, oğlan evinin yakınlarından iki-üç kişi birleşerek kız bakmaya giderler. Kız, gelen misafire çay veya kahve ikram ederek görücüye çıkmış olur. Gelen görücüler kızı beğenirse daha sonra rahatsız etmek için de müsaade isterler ve kız oğlana , oğlan kıza bir fırsatı bulup gösterilir. İkiside biribirini beğenirse büyükler toplanarak kız evine haber salar ve dünürlüğe giderler. “Allah’ın emri, Peygamber’in kavliyle” kız istenir. Kız evinde izzet-ikram fazla olur ve gelen dünürlere yemek ikram edilirse, kız tarafınca verimkar gözle bakılır. Bu isteme iki-üç kez kız tarafının naz ve edasının bitmesine kadar sürer ve söz kesimi için gün istenir.
Şerbet: Söz kesiminde kıza söz yüzüğü getirilerek, o gece kız ve oğlan tarafından yakınları çağrılır ve şerbet içilir. Şerbet içilmesi her şeyin tatlılıkla gitmesi içindir. Düğünde takılacak olan takılar, eşyalar, kız tarafından yazılarak erkek tarafına verilir. Fazlalık varsa orada anlaşma sağlanır.
Eksik Görme ve Gelin Hamamı: Daha sonra düğün günü kararlaştırılır. Eksikler için hep beraber çarşıya çıkılarak takılar, eşyalar alınır. Kız tarafının yakınlarına da eksikler alınırken hediyelik gömlek, elbiselik, çorap vs. alınır. İlimiz çevresinde üç gün-üç gece düğün olur. Davul zurna tutularak oğlan evinin kapısına bayrak asılır. Düğün evi olduğu belli olur. Gelen misafirlere yemek verilir ağırlanır. İkinci gün gelin hamamı yapılır. Kızın arkadaşları ve yiğitbaşısı (kızın herşeyiyle düğün boyunca ilgilenir) sarılan dolmalar, börekler alınarak hamama gidilir. Oğlan tarafından da birkaç kişi gelir. Hamamda def çalarak bazı oyunlar oynanır. Aynısı erkeğin arkadaşları tarafından da güvey için yapılır. Güveyin boynuna ipek peştimal atılarak, tutulan çalgıcılara oynayarak hamama gidilir. Damat traşı yapılır.
Kına Gecesi: Gelin hamamının ardından, kına gecesi için akşama hazırlık yapılır. Oğlan tarafından erkekler toplanır. Kız tarafına yengeler diye hitap ettiğimiz, oğlan tarafından bekar kızlar ve başında iki veya üç tane büyük kadın bulunan kafile gelir. Çeşitli oyunlar oynanır, her iki tarafta da eğlenilir. Yatsı namazından sonra oğlan tarafındaki erkekler kına almaya kız tarafına gelirler. Oğlanın da, kızın yiğit başısı gibi (sağdıç deriz) bir arkadaşı onun herşeyiyle ilgilenir. Kız tarafına gelin kınasına gelen erkekler, kızın arkadaşlarıyla pazarlık yaparak büyük bir tepsiyi kızları razı edip, parasını verip ve oynayarak geri oğlan evine gelir, damada arkadaşları, kıza da arkadaşları ilahi söyleyerek gelini ortaya getirir, ilahilerle ağlantıncaya kadar uğraşırlar. Eline ve ayağına kına yakar, avucunun içine para koyarlar (bu para gelin tarafından saklanır, elinin bereketli olması içindir.) Takıları takılır, gelenlerin eli öpülür. Gelen misafirlere leblebi, fındık, fıstık karışımı kuruyemiş dağıtılır. Bazı yerlerde bu karışımının içine bozuk para da katılır. Sabah erken kalkmak üzere geç vakit dağılırlar.
Gelin Alma: Sabah her iki tarafta erken kalkarak hazırlığını yapar, arabalar tutulur, süslenir, tanıdık ve akrabalar arabalara binerek kız tarafına hareket ederler. Yiğitbaşı ve birkaç arkadaşı gelini hazırlarlar. Eşyaları toplanır, arabanın birine taşınır. Gelin almak için gelen oğlan tarafına önce evin kapısı kilitlenir ve yiğitbaşı bahşiş almayınca açmaz, kızın arkadaşlarından biri de gelinin çeyiz sandığında oturur, bahşişini almayınca kalkmaz. Kapıdan çıkmadan kızın oğlan kardeşi varsa o, yoksa en yakın akrabası kardeş kuşağını (kırmızı kuşak) Besmele ile üç kez bağlar, açar ve üçüncü de gelinin belinin beline bağlar, ablasının valizini alarak oğlan tarafına teslim eder (adına kardeş yolu deriz) bahşişini alır. Gelin babası, annesi ve kardeşleriyle, yakınlarıyla helallaşır. Oğlan tarafından gelen yengeler gelini teslim alırlar. Kız tarafından alınan küçük yastık yengelerden birine satılır. Dualar okunarak, gelin arabaya bindirilir. Oğlan evine gelen gelini kapıda kayınvalide ve kaynata karşılar. Gelinin bindiği arabanın kapısı kilitlenerek kapı açılmıyor bahşişi alınır. İsterse gelinde arabadan inmez ve kaynanadan bahşiş ister. Dua okunduktan sonra gelinin eline ekmek verilerek yedirilir. Kapının arkasına çivi çıkartılır. Yumurta pişirilerek yedirilir. Yumurta yedirmekle hemen çocuklarının olması anlatılır. Gelinin başına para ve leblebi dökülür, önünde çömlek kırılır.
Çeyiz Asma: Gelinin odası hazırlanıp duvarlara ve tavana ip asılarak gelinin çeyizinde ne var, ne yok hepsi güzel bir şekilde duvarlara asılarak çeyiz bakmaya gelenlere gösterilir. Bir hafta çeyiz bakma olur.

GÜMÜŞHACIKÖY'DE SÜNNET DÜĞÜNÜ:
Sünnet düğünleri genellikle Pazar günleri yapılır. Çocuk genellikle yalnız sünnet edilmez. Kardeşi yoksa yakınlarından bir çocuk bunların yanına fakir ve öksüz çocuklarda alınır. Sünnet olacak çocuklar hamama götürülüp, güzel elbiseler giydirilip gezdirilir. Gelen davetlilere yemekler ikram edilir. Yenilir, içilir, eğlenceler yapılır. Ayrıca mevlüt okutulur. Yemekler yenildikten sonra, çocuklar sünnet ettirilir. Davetliler getirdikleri hediyeleri sünnet olan çocuklara vererek dağıtırlar. Erkekler dağıldıktan sonra sünnet evini kadınlar doldurur ve eğlence yaparlar.

HIDIRELLEZ:
Rivayete göre Hızır aleyhisselam, İlyas aleyhisselam ve İskender-i Zülkarneyn birlikte Abı Hayat-ı (ölümsüzlük suyunu) aramaya çıkmışlar. Bir süre sonra karanlıklar ülkesine dalmışlar Hızır ve İlyas bu suyun kaynağını bulup içmişler, fakat İskender’e söylememişler. İnanca göre Hızır ve İlyas sağdır, yaşamaktadır. Hızır karada, İlyas da denizde yardıma muhtaç olanlara car diyenlerin ( yardım isteyenlerin) carına ve imdadına yetişirler. Zor durumda kalanların imdadına yetiştiği için “Hızır gibi imdadıma yetişti” sözü ünlüdür.Hıdır-ellez altı mayıs günüdür. Genelde o gün evlerden çıkarak dışarıya bağa ve bahçeye hızır tutmaya gidildiği söylenir. Evlerden akşamdan hazırlanan yiyecek ve içecekler alınarak komşularla birlikte gidilir. Gidilen yerde çaylar yapılır, götürülen yiyecekler yenilir ve oyunlar oynanıp eğlenilir. Bir nevi piknik günü gibi olur. Eğer o gün evden dışarı çıkılmaz ise eve sıçan (fare) gireceği söylenir.

ADAK (KURBAN):
Genelde her köyde ve yörede bir türbe yada yatır bulunmaktadır. Buralarda adak (kurban) kesilir. Adak herhangi bir kimsenin bir dilekte bulunması ve o dileğinin gerçekleşmesi neticesinde dilekte bulunduğu tekke yada türbeye gidilerek kesilen kurbandır. Kişinin dileğinin gerçekleşmesinden sonra müsait bir zamanda komşu ve akrabalarına haber verir. Filan tekkeye kurbanlarının olduğunu söyleyerek davette bulunur. Kurbanla ilgili tüm gerekli ihtiyaç ve malzemeler kurban sahibi tarafından karşılanır. Bu tekke ve türbeler daha önceki asırlarda yaşamış keramet sahibi ermiş kişilerin mezarlarının bulunduğu yerlerdir. Komşu ve akrabalardan katılanlar hep birlikte gidilir. Orada kurban kesilir. Kurban etinden etli yemek (yahni) yapılır. Yahninin yanına pilavda pişirilir, mevsimin şartlarına göre diğer yiyeceklerden de bulunur. Kurban pişirilip hazırlana kadar kurbana gidenler tekkeyi ziyaret edip, etrafta gezilip görülecek yerler varsa oraları gezerler. Çocuklara salıncak kurulur. Büyükler sohbet ederler. Yemekler hazır olduğunda sofralar kurulur, pişirilen yemekler hep birlikte yenir. Daha sonra sofralar kaldırılıp ve bulaşıklar yıkandıktan sonra etraf temiz bırakılmaya gayret edilir. Şifalı olduğuna inanılıp su alınır. Kurban evine geri gelindiğinde kurban sahibine “Allah kabul etsin” diyerek herkes evlerine gider.